Kiam la scienco malkovros Esperanton? – Quando la scienza scoprirà l’Esperanto?

Kiam la scienco malkovros Esperanton?

(Amri Wandel)

Pro la preskaŭ absoluta hegemonio de la angla lingvo en la hodiaŭa scienca mondo (vidu http://bit.ly/11m16ut), Esperanto ne aspektas tre efika por vaste diskonigi sciencajn esplorojn.

Realisme ni devas do revortumi la demandon (kaj ties implicitan celon): ne kiam la scienco malkovros Esperanton?, sed ĉu ĝi retrovos Esperanton?.

Ne “malkovros” en la senco ke Esperanto fariĝos la universala scienca lingvo, sed “retrovos”, en la senco ke la internacia scienca komunumo rimarkos ke, per E, estas daŭre farata grava scienca eduka kaj instrua laboro, ke la E-komunumo estas lingve kaj socie unika fenomeno, ke per Esperanto oni povas organizi internaciajn konferencojn sen lingva diskriminacio, kiu estas grava obstaklo por sciencistoj el ne-anglalingvaj landoj.

Por elmontri la historian sciencan verkadon kaj agadon per Esperanto menciindas Internacia Scienca E-Asocio (ISAE), kiu aktivas pli ol jarcenton, sed en la lastaj jaroj ĝuas renovigitan elanon. Aparte mencienda estas ĝia oficiala bulteno, ek de 1949, “Scienca Revuo”

(https://scienca-revuo.info/issue/archive) samkiel la Scienca kaj Teknika E-Biblioteko (http://www.eventoj.hu/steb) kiu, de 1998, kolektis pli ol mil dosierojn en multaj sciencaj fakoj kun skanitaj, entajpitaj kaj konektitaj materialoj.

Internacie kleriĝi: IKU, AIS KAJ IVU

Scienca kaj universitata klerigado estas grava kaj montrinda agado de la E-komunumo. Ne instruado de Esperanto sed klerigado per Esperanto. Eble la plej longdaŭra institucio tiuspeca estas la Internacia Somera Universitato, kiu unuafoje okazis laŭ instigo de Edmond Privat en la 17-a Universala Kongreso en Ĝenevo (1925) kaj daŭras seninterrompe ĝis nun (escepte de la Dua Mondmilito). La nomon oni ŝanĝis al “Internacia Kongresa Universitato” (IKU) en 1981, kiam la UK unuafoje okazis en la suda hemisfero, en Brazilo.

En 1983 prof. Helmar Frank iniciatis la Akademion Internacian de la Sciencoj (AIS), kun nova koncepto: fakuloj el la tuta mondo, kiuj instruas sciencon, teknikon kaj arton per Esperanto.

AIS okazigas “Studad-sesiojn” en diversaj landoj, dum kiuj la studentoj lernas, ekzameniĝas kaj ricevas atestojn.

En 1995 komenciĝis komunaj sesioj de AIS kaj IKU, kiuj okazas ĉiujare dum la Universala Kongreso, kadre de IKU: temas pri kursetoj prezentitaj de IKU-prelegantoj, ofte kun eblo ekzameniĝi. La alta nivelo de la IKU-agado estas garantiata per rigora elektado de kvalifikitaj kaj renomaj prelegantoj, fare de internacia scienca komisiono.

Ekde 2005 la prelego-tekstoj de IKU regule aperas en la retejo de UEA (http://uea.org/dokumentoj/IKU).

En 2007 aldoniĝis la Internacia Vintra Universitato, okazanta dum la nordhemisfera vintro en la Internacia Festivalo (http://www.internacia-festivalo.de/), kiu baldaŭ havos sian 8-an sesion.

Reta klerigado: RITE/AIS kaj Esperanto-Universitato.

Sekvante la lastatempan tendencon en la scienca mondo, kompletaj universitataj kursoj instruataj per Esperanto ekaperas en la reto. Ekzemple la reta kursaro de AIS ĉe http://www.ais-sanmarino.org (klaku “kursoj” kaj poste sur la E-flageto).

Pluraj retkursoj troviĝas ankaŭ en la reta klerigejo Edukado Net, ĉe edukado.net, de Katalin Kováts.

En 2010 estis starigita RITE http://edukado.net/klerigejo – kun tri kursoj: Interlingvistiko, Astrobiologio kaj Historio de filozofio. Multaj retgastoj jam provis kaj sukcese kompletigis la ekzamenojn fine de ĉiu kurso.

En 2012 aperis reta E-video-kursaro (http://www.universitato.info).

Momente ĝi havas tri plenajn (30-40 horajn) universitatajn kursojn: Alfronti militon (prof. Ron Glossop, Usono), Filozofio kaj historio de la informadiko, (prof. Federico Gobbo, Italio) kaj Enkonduko al astronomio kaj astrofiziko (prof. Amri Wandel, Israelo).

Agado ĉe la internacia scienca komunumo: UNESKO kaj IAU

Regule okazas kontaktoj inter UEA kaj ILEI kun la Eduka Sektoro de Unesko, ofte pri lingva instruado.

Aldone, plu daŭras kontakto inter UEA kaj IAU, granda NRO, en kiu membras centoj da universitatoj tutmonde.

Resume

La retaj sciencaj projektoj en Esperanto, kiel la IKU-libroj kaj universitataj kursoj, STEB kaj la skanita arkivo de Scienca Revuo tute klare demonstras la valoron kaj la potencialon de Esperanto ankaŭ en scienca klerigado kaj esploro.

Quando la scienza scoprirà l’Esperanto?

(Amri Wandel)

A causa della quasi assoluta egemonia della lingua inglese nel mondo scientifico odierno (vedasi http://bit.ly/11m16ut), l’Esperanto non sembra essere molto efficace per diffondere a vasto raggio ricerche scientifiche.

Realisticamente, quindi, dobbiamo riformulare la domanda (e la sua finalità implicita): non “quando la scienza scoprirà l’Esperanto?, ma “Ritroverà essa l’Esperanto?”

Non “scoprirà” nel senso che l’Esperanto diventerà la lingua universale della scienza, ma “ritroverà” nel senso che la comunità scientifica internazionale si renderà conto del fatto che, attraverso l’E, viene svolto un continuo lavoro scientifico di formazione e istruzione, che la comunità esperantista rappresenta, dal punto di vista linguistico e sociale, un fenomeno unico e che in E è possibile organizzare convegni scientifici internazionali senza discriminazioni linguistiche, le quali costituiscono un grande ostacolo per gli scienziati provenienti da paesi non di lingua inglese.

Al fine di far conoscere la produzione letteraria e l’attività svolta in lingua E, è da segnalare l’Associazione Scientifica Internazionale Esperantista (ISAE), attiva da più di un secolo, ma che negli ultimi anni ha visto un rinnovato slancio. Una menzione aparte meritano il suo organo ufficiale dal 1949 “Scienca Revuo” (Rivista Scientifica) (https://scienca-revuo.info/issue/archive), come pure la Biblioteca Scientifica e Tecnica (STEB, http://www.eventoj.hu/steb) che, dal 1998, ha raccolto più di mille file in molte specialità scientifiche, con del materiale scannerato, dattilografato o linkato.

Acculturarsi in campo internazionale: IKU, AIS e IVU

L’acculturazione scientifica e a livello universitario è un’importante attività della comunità esperantista, degna di attenzione. Non insegnamento dell’E, bensì istruzione in Esperanto. Forse la più longeva istituzione in tale campo è l’Università Estiva Internazionale, che si tenne la prima volta a Ginevra, durante il 17° Congresso Mondiale (1925), per iniziativa di Edmond Privat, e continua ininterrottamente fino ad oggi (con l’eccezione della Seconda Guerra Mondiale).

Il nome fu mutato, nel 1981, in “Università Congressuale Internazionale” (IKU), quando il congresso mondiale ebbe luogo, per la prima volta, nell’emisfero sud, in Brasile.

Nel 1983 il prof. Helmar Frank diede il via all’Accademia Internazionale delle Scienze (AIS), con una nuova impostazione: specialisti da tutto il mondo che insegnano scienza, tecnica e arte in Esperanto.

L’AIS organizza sessioni di studio in diversi paesi, durante i quali gli allievi studiano, sostengono esami e ricevono attestati.

Nel 1995 sono iniziate sessioni congiunte dell’AIS e l’IKU, che hanno luogo ogni anno durante il Congresso Mondiale, nell’ambito dell’IKU: si tratta di corsi brevi tenuti da conferenzieri IKU, spesso con la possibilità di sostenere un esame. L’elevato livello dell’attività dell’IKUE è garantito dall’accurata scelta di conferenzieri prestigiosi e qualificati, da parte di una commissione scientifica internazionale.

Dal 2005 i testi delle conferenze dell’IKU sono pubblicati nel sito web dell’UEA (http://uea.org/dokumentoj/IKU).

Nel 2007 si è aggiunta l’Università Invernale Internazionale, che ha luogo d’inverno nell’emisfero nord, durante il Festival Internazionale (http://www.internacia-festivalo.de/), che presto vedrà la sua 8^a edizione.

Acculturazione in rete: RITE/AIS e l’Università Esperanto

Seguendo le più recenti tendenze nel mondo scientifico, vengono proposti in rete interi corsi universitari in Esperanto. Ad esempio, la serie di corsi dell’AIS, reperibile all’indirizzo http://www.ais-sanmarino.org

(cliccare su “kursoj” e dopo sulla bandierina E).

Diversi corsi si trovano anche nella “scuola in rete Edukado Net”, in edukado.net, di Katalin Kováts.

Nel 2010 venne creata RITE http://edukado.net/klerigejo, con tre corsi: Interlinguistica, Astrobiologia e Storia della filosofia. Molti utenti della rete hanno già provato e sostenuto con successo gli esami alla fine di ogni corso.

Nel 2012 è apparsa una serie di corsi in rete con video in Esperanto (http://www.universitato.info).

Al momento propone tre corsi universitari completi (da 30-40 ore):

Affrontare la guerra (prof. Ron Glossop, USA), Filosofia e storia dell’informatica (prof. Federico Gobbo, Italia) e Introduzione all’astronomia e astrofisica (prof. Amri Wandel, Israele).

Attività presso la comunità scientifica internazionale: Unesco e Associazione Internazionale delle Università (IAU).

L’UEA (Associazione Mondiale di E) e l’ILEI (Lega Internazionale di Insegnanti Esperantisti) mantengono regolarmente contatti con il Dipartimento per l’Istruzione dell’Unesco, spesso circa l’insegnamento delle lingue. Inoltre, da tempo l’UEA è in contatto con l’IAU, granda ONG alla quale aderiscono centinaia di università di tutto il mondo.

Riepilogo

I progetti scientifici in rete in Esperanto, come i libri IKU e i corsi universitari, STEB e l’archivio scannerato di Scienca Revuo dimostrano in modo assolutamente chiaro il valore e le potenzialità dell’Esperanto anche nei campi dell’acculturazione scientifica e la ricerca.